Karpuz tek yıllık bir bitki olup kolları toprak yüzeyinde 3-4 m kadar uzayabilir.Susuz tarım şartlarında kökler oldukça derine inse de sulu tarım şartlarında saçak kökler daha çok 40-50 cm derinlikte yoğunlaşır.İri top şeklindeki meyveleri ise tatlı ve suludur.Karpuz tarımı, dünyada ve ülkemizde oldukça geniş bir alana yayılmıştır.Dünya karpuzüretiminin %20’si Türkiye'de yapılmaktadır.
İklim isteğiKarpuz, sıcak ve ılıman iklimde yetişir. Soğuklardan çok etkilendiği için yetişme devresinde don tehlikesi olmamalıdır. Tohum ekiminde toprak sıcaklığı 12 ° C’nin üzerin de olmalıdır. Nem oranı fazla olan yerlerde hastalıklar görülebilir.Toprak İsteğiKarpuz yetiştirmek için derin, geçirgen su tutma kapasi tesi yüksek kumlu-tınlı veya tınlı kumlu topraklar seçilme lidir. Ağır killi topraklar ve hafif topraklarda çok iyi bir gübreleme ile karpuz yetiştirilebilir. Drenajın yetersiz olduğu ve taban suyu seviyesinin 1 m’nin altında bulunduğu yerlerde başarı sağlanamaz.
Yetiştirme tekniğiEkim Nöbeti Antraknoz ,Fusarium ve mildiyö hastalığının görüldüğü tarım alanlarında en az üç yıl ekim nöbeti uygulanmalıdır.Toprak HazırlığıKarpuz yetiştiriciliğinde toprak hazırlığına sonbaharda ilk yağışlardan sonra başlanmalıdır. İlk yağışlardan sonra toprak tavda iken derin sürüm yapılmalıdır. Eğer yağışlar gecikirse yağışları beklemeden derin sürüm yapılabilir. Derin sürümün arkasından kesekleri parçalamak için kültüvatör veya diskharrow ile ikileme yapılır. İkinci toprak işleme dönemi ise Şubat - Mart ayları olup uygun toprak tavında kültüvatör ile toprak işlenerek arazi ekim ve dikime hazır hale getirilir. Ekimden önce tarlada otlanma görülürse tekrar kültüvatör ile toprak işlemesi yapılabilir.Ekim veya DikimEkimKarpuz yetiştirilecek arazide ekimden önce sıra arası 2 m olacak şekilde karık pulluğu ile karıklar çekilmeli ve Bu karıkların kenarına tek taraflı olarak ve sıra üzeri 75 cm olacak ocaklara ekim yapılmalıdır. Her ocağa 2-3 adet tohum bırakılıp Tohumların üzeri 5-6 cm toprakla örtülerek hafifçe bastırılmalıdır.
Genelde araziye ekim ilkbaharın ortalarında yapılmaktadır. Çıkıştan sonra ocakta fidelerden uygun olan iki adedi bırakılır. Daha sonra bir adet bitki bırakılır.Fide Yetiştirerek DikimKarpuz tarımında erkencilik için fide ile yetiştiricilik yapılabilir. Bunun için10x13 cm ebadındaki altı delinmiş plastik torbalar kullanılır. Bu torbalar iyikarıştırılmış harç ile doldurulur. Harç yapmak için hacim olarak 1 ölçü bahçe toprağı1 ölçü iyi yanmış ahır gübresi ve 1 ölçü kum iyice karıştırılır.İlkbaharda Harç dolu torbalara karpuz tohumları 4-5 cm derinliğe ekilir. Her torbaya tohumun kalitesine göre 1-2 adet tohum bırakılır. Bu torbalar süzgeçli kovalarla sulanarak seralar veya yüksek tünellere konur.
Torbalarda yetişen fidelerde yabancı ot temizliği yapılıp sulaması yapılır. Normal şartlarda fideler 30-45 gün içinde dikime hazır hale gelir.Dikime hazır hale gelen fideler alınıp 2 m sıra arası ve 75 cm sıra üzeri olacak şekilde daha önceden kültüvatör ile sürülmüş ve karık pulluğu ile karıkları açılmış olan tarlaya dikilir. Plastik torbalardan fideler çıkarılırken fide toprağının dağılmamasına özen gösterilmeli ve dikimden sonra mutlaka can suyu verilmelidir.Gübrelemeİyi bir karpuz yetiştiriciliği için gübreleme gereklidir. Sonbaharda derin sürümden sonra 3-4 ton/da ahır gübresi atılarak kültüvatörle karıştırılmalıdır.
Kimyasal gübre olarak da 15-18 kg/da N ve 10 kg/da P2O5 verilmelidir. Fosforlu gübrenin tamamı ve azotlu gübrenin 1/3’ü ekim veya dikimden önce atılarak kültüvatörle karıştırılmalıdır. Azotlu gübrenin 1/3’ü çiçeklenme devresinde 1/3’ü ise meyveler 5-65 cm çapında olduğunda verilmelidir.SulamaVerimin yüksek ve kaliteli olması için bitki kök bölgesinde yeterli nemin bulundurulması gerekir bu nedenle karpuz yetiştiriciliğinde sulama yapılmalıdır.
Karpuz fideleri tarlaya şaşırtıldıktan sonra iyi bir can suyu verilirse bitkiler uzun süre sulamaya ihtiyaç duymadan gelişme gösterirler. Fideler küçükken fazla sulama yapılırsa gelişmeyi olumsuz yönde etkiler. Meyve oluşum dönemine kadar mümkün olduğu kadar az sulama yapmak gerekir. Meyve büyüklüğü 5-6 cm olduktan sonra normal sulamalar yapılmalıdır. Bu devreden itibaren 15 günde bir sulama yapılmalıdır.
Sulamalarda 0-90 cm toprak derinliği tarla kapasitesine getirilmelidir.Verimden azaldığında sulama kesilmelidir.BakımKarpuz tüplerden başlayarak bakıma ihtiyaç duyar. Tüplerde yabancı ot temizliği gereklidir.Fideler tarlaya şaşırtıldıktan sonra yapılacak olan birinci ve ikinci sulamadan sonra çapalama yapılmalı ve yabancı otlar temizlenmelidir. Bitkilerin kolları geliştikten sonra çapa işleri yapılmamalıdır.
HASAT, HARMAN VE DEPOLANMASI
Karpuz hasadı meyve sapına bağlı bulunan kulakçıklar kuruduğunda, meyve sapı inceldiğinde ve meyve kabuğu olgunluk parlaklığına ulaştığında elle yapılmalıdır. Karpuzlar hasat, depolama ve taşıma sırasında zedelenmemelidir.Depolama üst üste fazla konmamalı ve depolarda fazla bekletilmeden kısa sürede pazara sunulmalıdır.Gerekli kültür önlemler alındığında karpuzdan sulu şartlarda 5.000- 6.000 kg/da verim alınabilmektedir.
Hastalıkları ve Mücadelesi
Fusarium Solgunluğu Hastalık etmeni çeşitli mantarlardır. Çimlenme devresinden itibaren tüm gelişme dönemine etki eder. Hastalığa yakalanan fideler genellikle kurur. Bitki gelişme devresinde hastalığa yakalanırsa kol uçları ve yapraklarda önce solgunluk arkasından kuruma meydana gelir. Bitkinin iletim demetlerinde lekeler ve kök boğazında yakınlık görülür. Bu hastalığa etmen olan mantar ile mücadele kültürel yollar ve ilaçlı mücadele ile yapılır. Kültürel tedbirlerin en önemlileri sulama esnasında kök boğazında suyun birikmemesi, çiftlik gübresi verilmesi, gerektiğinden fazla kimyasal gübre verilmemeli, hastalıklı bitkiler imha edilmeli ve kaliteli tohum kullanılmalıdır.
Kimyasal mücadelede etkili maddesi de Thrim 80 Wp’den 200 gr/100lt.su veya Maneb 80 Wp’den 100 gr/100lt. su kullanılabilir.
Kimyasal mücadele bitkilerin kol attığı ve meyvelerin 5-6 cm çapında olduğu devrelerde iki veya üç defa yapılmalıdır.
Antraknoz Hastalığı Hastalık etmeni mantar (fungus) topraktan veya tohumdan geçer. Hastalık belirtisi yüksek sıcaklık ve nem olduğu zamanlarda ortaya çıkar. Yaprakta yuvarlağa yakın koyu renkli lekeler halinde belirir ve bu lekeler büyüyerek yaprağın buruşarak kurumasına ve bitkinin ölmesine neden olur. Yaprak sapları üzerinde koyu renkli uzun lekeler oluşur. Antraknoz hastalığı ile kültürel mücadele hastalıksız tohum kullanılarak, münavebe uygulanarak ve hastalıklı bitkileri imha ederek yapılır. Kimyasal mücadele ise tohum ilaçlaması ve bitki ilaçlaması olarak yapılır.
Tohum ilaçlamasında etkili maddesi Thiram 80 Wp 300gr/100kg tohum, olan ilaç kullanılabilir. Tohum ilaçlaması ekimden önce ilaçlı su ile 1 saat ıslatılarak yapılır. Bitkilerin yeşil aksamının ilaçlaması ise hastalık belirtisinin görülmesiyle yapılmaya başlanır.
Yeşil aksamın ilaçlanmasında etkili maddesi Maneb 80 Wp’den 200 gr/100lt. su veya Zineb 65 Wp’de 400 gr/100lt. kullanılabilir.
Zararlıları ve Mücadelesi
Bozkurt Zararlının erginleri Nisan sonlarında görülür. Larvaları taze yaprak ve sürgünleri yiyerek zarar yapar. Zararlının daha sonraki gelişme dönemlerinde bitkiyi toprağa yakın yerlerinden keserek zarar yapar. Erginler yumurtalarını toprağa, bitki sapına veya bitki yapraklarına bırakırlar. Bozkurt zararlısı ile kimyasal mücadele tohum ilaçlaması, toprak yüzeyi ilaçlaması ve ilaçlı kepekle yapılır.
Tohum ilaçlamasında etkili maddesi Thrıchlorfon 80’den 12 gr/1kg tohum olan ilaçlar nemlendirilmiş tohum ile ilaç karıştırılarak ekim yapılır. Zehirli kepekle mücadele için etkili maddesi Endosulfan 32.9 olan ilaçlardan 350 ml 10 kg kepekle karıştırılır ve 500 gr şeker ihtiva eden şekerli su ile macun hazırlanır. Hazırlanan bu macun akşam üzere 5-8 kg/da olacak şekilde bitki diplerine atılır.
Kırmızı Örümcek Kırmızı örümcekler bitki, özsuyunu emerek beslenirler. Emgi sonunda yapraklar sararır, kıvrılır ve kururlar. Yaprakların alt yüzeyinde ördükleri ağ içerisinde ergin, nimf ve yumurtalar birlikte bulunur. Kırmızı örümcekle kimyasal mücadelede etkili maddesi Dichlorvos 50 olan ilaçlardan 200ml/100lt. su ve Propargit 30 olan ilaçlardan 100gr/100lt. su kullanılabilir. Yaprak Bitleri Bitki özsuyunu emerek bitkilere de zarar yaparlar. Salgıladıkları zehirli maddeler nedeniyle yapraklarda deformasyonlar meydana gelir. Salgıladıkları maddeler yaprak yüzeyini örterek solunum ve özümlemeye engel olurlar. Yaprak bitleriyle kimyasal mücadelede etkili maddesi Malathion 20’den 400ml/da ve Diazinon 20’den 200 ml/da olan ilaçlar kullanılabilir.
Karpuz Telli Böceği Ergin üstten yarım küre şeklinde görülen kanatlarının üzerinde altışar adet açık siyah renkte lekeler bulunan ve uğur böceğine benzeyen bir böcektir. Kırmızımsı renkte olup larvaları kavuniçi renginde oval ve geniştir. Larvaların üzeri dikenimsi kıllarla örtülüdür. Erginler kışı yaşadığı bitki artıkları arasında geçirerek Mayıs, Haziran’da yumurtalarını bitki yaprakları altına kümeler halinde bırakır. Erginler çiçek meyve, meyve gözlerinde ve genç sürgünlerde, larvalar ise yapraklarda zarar yapar.
Mücadelesinde Malathion wp 400 gr/da, Bazinon 20 Em 200 ml/da veya korfen 50 Em 100 ml/da olarak kullanılabilir.
